Dünyadaki maddi ve ekonomik zorluklar, insanların panikle hızlı para kazanma arzularını tetikliyor. Kripto parada kısa sürede elde edilen yüksek kazancın kumar oyunlarına benzer düzeyde haz verdiğini belirten uzmanlar, beyindeki yüksek dopamin seviyesinin de bağımlılık riskini artırdığını ifade ediyor.
Kripto paraların riskleri göz ardı edilen ancak son yıllarda insanlar üzerinde önemli etkileri olan bir uğraşı olduğunu belirten Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Özlem Kızılkurt, “Aslında kripto para alım satımı birçok kişi tarafından bir ticari uğraş veya yatırım aracı olarak görülüyor ancak bunun yüksek riskli bir ticaret olduğunu söylemekte fayda var. Kişilerin hızlı bir şekilde maddi kayıpları ile sonuçlanırken bu durum aile yaşantısını, sosyal yaşantıyı, hayat kalitesini etkileyebiliyor. Kişinin ruh sağlığının etkilenmesi de bu şekilde kaçınılmaz oluyor.” dedi.
Maddi zorluklar arzuları tetikliyor
Fırsatları kaçırma, geç kalma, geride kalma duyguları kimi zaman aceleciliğe ve risk alma davranışlarına neden oluyor. Alınan kimi tüyolar ile acemice yatırımlar yapılıyor ve yüksek beklentiler içine giriliyor. İnsanların panik ile hızlı para kazanma arzularının maddi ve ekonomik zorlukların yaşandığı dönemlerde tetiklendiğini görebiliriz. u beklenti ile beraber yaşanan kayıplar umutsuzluk duygularını artırıyor ve hayal kırıklıklarına neden oluyor. Kayıpların yarattığı ruhsal güçlüklerin yanında kripto paraların bağımlılığa yol açtığını gözlemliyoruz. Bağımlılık davranışı da kişinin yaşamını olumsuz etkiliyor.
Hızlı kazanmak ödül merkezini aşırı uyarıyor
Beynin ödül merkezinin uyarılması, dopamin denilen bir maddenin artışına neden oluyor. Haz veren her türlü olay ya da nesne, ödül merkezimizi uyarır ve dopamin artışına neden olur. Ancak dopamin artışı ne kadar yüksek ve hızlı ise bağımlılık riski o kadar fazla oluyor. Kripto para alım satımında kişi ne kadar kısa sürede fazla miktarda para kazanırsa aldığı haz ve beyinden dopamin sentezlenmesi o kadar hızlı ve yüksek miktarda oluyor. Bu durum da bağımlılık riskini arttırıyor. Sonraki seferlerde de aynı yüksek kazanç beklentisi sürüyor ve alım-satım davranışı sürüyor.
Kripto borsalarından uzak kalmak huzursuzluk veriyorsa…
Kişilerin kripto para takibini azalttığı veya bıraktığı zaman huzursuzluk hissedebildiklerini ve takip etme arzusu yaşanıyor. Bağımlılığın temel mekanizmalarından biri de tolerans gelişmesidir. Kişi aynı hazzı alabilmek için kimi zaman yatırım yaptığı kripto para miktarını arttırır. Burada temel hedef, alınacak hazzı ve dolayısıyla dopamin sentezini arttırabilmektir.
Bağımlılık işaretleri
Kripto paraların bağımlılığa yol açabileceğini bilmekle beraber her kripto para meraklısı bağımlı değildir. Bir kişiye bağımlı diyebilmemiz için bazı belirtiler görülmesi gerekebilir. Bu noktada bu davranışının kişinin hayatını olumsuz etkileyip etkilemediğine bakmak gerekiyor. Kişi eğer kripto para ile ilgilenmek için ciddi bir zaman harcıyorsa ve bu durum yaşamını, işlerini olumsuz etkiliyorsa, sorumluluklarını yerine getirmesi bozulmuşsa, kripto para takibini azalttığı veya durdurduğu zaman huzursuzluk hissi yaşıyor ve takip için güçlü bir istek duyuyor ve kendisini durduramıyorsa o zaman bağımlılığı düşünmek gerekiyor.
