Geçen hafta köşemizde Vodafone Türkiye’nin 2030 vizyon raporuna değinmiştik ki bu hafta TÜİK “Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması” 2023 sonuçlarını yayınladı.
Araştırmaya göre 2023 yılında evden internete erişim imkanı olan hanelerin oranı bir önceki yıla göre 1,4 puan artarak yüzde 95,5 oldu. 2013’te bu oran yüzde 4,5 düzeyindeydi. İnternet kullanım oranı, 16-74 yaş grubundaki bireylerde 2022 yılında yüzde 85 iken 2023 yılında yüzde 87,1 oldu. Cinsiyet ayrımında 2023 yılında internet kullanım oranı; erkeklerde yüzde 90,9 olarak belirlenirken, kadınlarda yüzde 83,3 olarak gözlendi.
E-devlet adeta bir nimet
TÜİK’in çalışmasına göre, son 12 ay içinde özel amaçla resmi makamların web sitelerini ve uygulamalarını kullanan ve internet üzerinden kamu hizmetlerinden yararlanan bireylerin oranı yüzde 73,9 oldu. E-devlet hizmetlerini kullanım amaçları arasında, yüzde 69,6 ile resmi makamlar veya kamu hizmetleri tarafından kendisi hakkında saklanan kişisel bilgilere erişme ilk sırayı aldı. Bunu yüzde 51,3 ile kamu kurumlarından veya kamu hizmetlerinden bir randevu alma veya rezervasyon yaptırma ve yüzde 48,2 ile kamu kuruluşlarına ait web sitelerinden bilgi edinme takip etti. E-devlet demişken değinmeden edemeyeceğim. Yapandan da yaptırandan da Allah razı olsun. Ülkemiz bu konuda hakikaten iyi durumda. E-devlette yok yok. Soyağacını anımsayın site kilitlenmişti. Bunun yanında çalışma hayatım kısmı en çok kullanılan. Ben geçenlerde doğalgaz abonelik başvurusunu oradan yaptım. Yine ikametgah aldırmak vs. Resmi evrakları da indirebiliyorsunuz; lise ve üniversite mezuniyetine kadar. Büyük nimet. Malum son dönemde şu vize meselesi sıkıntısı var. Vize ofisine gidip sıralar bekleniyor. Oysa başka ülkeler bunu internet üzerinden yapabilirler. ABD, bu konuda gayet başarılı. Daha önceden ABD vizesi olanlara kolaylıkla online başvuru ile yeni vize veriyor. Avrupa Birliği ülkelerinin de örnek alması lazım.
E-ticaret tercihlerine dikkat
TÜİK verilerini incelemeye devam edelim. Son 12 ayda internet kullanan bireylerin internet üzerinden özel kullanım amacıyla mal veya hizmet satın alma ya da sipariş verme (e-ticaret) oranı, 2022 yılında yüzde 46,2 iken 2023 yılında yüzde 49.5 oldu. Cinsiyete göre internet üzerinden mal veya hizmet satın alma ya da sipariş verme oranı erkeklerde yüzde 52.4 kadınlarda yüzde 46,6 oldu.
İnternet üzerinden 2023 yılının ilk 3 ayı içerisinde mal veya hizmet satın alan ya da sipariş veren bireylerin yüzde 75,5’i giyim, ayakkabı ve aksesuar satın aldı. Bunu yüzde 47,6 ile lokantalardan, fast food zincirlerinden, catering şirketlerinden yapılan teslimatlar, yüzde 37,1 ile gıda ürünleri, yüzde 32,2 ile kozmetik, güzellik ve sağlık ürünleri ve yüzde 28,8 ile temizlik ürünleri, kişisel bakım malzemeleri takip etti. Bu veri esasen Trendyol ve Yemeksepeti’nin neden çok başarılı olduğunu gösteriyor. Trendyol işe ilk başlarda giyim ağırlıklı başladı. Hatta kendi markası Trendyolmilla ile epey yol aldı. Sonra Birleşmiş Markalar Derneği ile işbirliği yaptı. Yemeksepeti zaten öteden beri alıp yürüdü. Sonradan Trendyol Yemek ve Getir Yemek gibi rakipleri çıktı.
Yüzde 27 sorun büyük bir oran
TÜİK araştırmasına göre son üç ay içinde web sitesi veya mobil uygulama üzerinden yaptığı satın alma işleminde bir sorunla karşılaşan bireylerin oranı 2023 yılında yüzde 27,1 oldu. En fazla karşılaşılan sorunlar sırasıyla yüzde 13,6 ile teslimatın belirtilenden daha yavaş olması ve yüzde 11,1 ile yanlış veya hasarlı mal/hizmet teslimi oldu. Yüzde 27,1 büyük bir oran. Şikayetvar.com’un da geçenlerde yayımladığı yılın ilk altı ayına ilişkin çalışmaya baktığımızda en çok şikayet edilen sektör 231 bin 235 şikayet sayısıyla e-ticaret sektörü oldu: “2023’ün ilk altı ayında en çok şikayet edilen sektör olan e-ticaretle ilgili kullanıcıların çözüm beklediği ilk konu kargoların ulaşmaması gecikmesi, kaybolması ya da başkasına teslim edilmesiyle ilgili oldu. Hatalı, defolu ya da yanlış ürün gönderilmesi ikinci sırada yer alırken, üçüncü sırada görseldeki ürün fotoğraflarının yanıltıcı olması, görseldeki üründen daha kalitesiz ürün gönderilmesi olarak kaydedildi. Sitelerin müşteri hizmetlerinin çözüm odaklı olmaması ve sipariş verdikten sonra ürünün ‘stok yok’ bahanesiyle iptal edilip, zamlı fiyattan tekrar satışa sunulması öne çıkan diğer şikayet başlıkları olarak yansıdı.”
Alışveriş sanal ama ürün gerçek
TÜİK verilerine baktığımızda internete erişimde ülkemiz epey yol kat etti. Hatta dijital hizmetleri oluşturma ve kullanmada da kendimizi geliştiriyoruz. Herhangi bir finansal işlemi yapmak için en son ne zaman banka şubesine gittiğimi düşündüğümde sadece vize işlemleri için hesap dökümü almaya gittiğimi fark ettim. Alışverişi ödemeleri hep online yapmaya başladık. Ama yukarıda da dikkat çektiğimiz üzere çevrimiçi hayatın da kendine göre arızalı yanları var.
(Yazıyla ilgili görüş ve düşüncelerinizi yazarlar@sentezmedya.com.tr adresine göndererek yazarımızla paylaşabilirsiniz.)
