Yazar: Çetin ÜNSALAN

Teknoloji ile insanın karşı karşıya getirildiği ve ‘insana gerek kalmayacak’ korkularıyla, ‘insansız hiçbir şey olmaz’ tezinin savaştığı ilginç bir ekonomik dönüşümün ortasındayız. Oysa meselenin bu kadar siyah beyaz ve magazinsel tartışması, sadece tartışmaya katılan ülkelerin gelişimi ıskalayıp, yapması gerekenleri ihmal etmesi sonucunu doğuruyor. Yapay zekadan başlayarak, teknolojik dönüşümlerin insanların yerini alamayacağını çok net söylemek mümkün. Sadece bu günkü algıyla yapılan işlerin teknolojiye devredilmesinden söz ediyoruz ki bu daha önceki sanayi devriminde hatta matbaa makinesi ilişkisinden tanıdığımız bir boyut. Bizim bu boş ve gereksiz tartışmalarla vakit kaybetmek yerine, gelecekte insanlara nerede ihtiyaç olacak sorusunun yanıtının peşine düşerek, eğitimi yeniden yapılandırmamız ve…

Dijitalleşen hayat içerisinde bireyselden kurumsala hayatımıza farkında olmadığımız ama iç içe yaşadığımız bir kavram girdi. Şifre… Eskiden filmlerde kasayı açmak isteyen hırsızlarla tanıdığımız bu sinematografik kavram, artık siber güvenlikle birlikte, neredeyse hayatımızı idame ettirmenin anahtarı oldu. Mesele o kadar boyutça büyüdü ki, çift doğrulamalar, siber dünyada hırsızlıklar, çalınan sosyal medya hesapları üzerinden yapılan dolandırıcılıklar devasa bir ekonomiyi de beraberinde doğurdu. Trilyonlarca dolarlık siber güvenlik sahasında, artık şifreniz kadar güvenli bir hayatınız var. Mobilitenin artması, bankacılık işlemlerinden elektronik posta yazışmalarına kadar her şeyin cebe girdiği, cepteki aletin de telefon olmaktan çıktığı bir fotoğraf içerisinde artık kamu yönetimleri de bilinçlenmeyi beklemeksizin konuya…

Teknolojinin dönüşümü tüm hızıyla devam ederken, bir yandan da paylaşım savaşlarının boyutu büyüyor. Geçmiş yüzyılda olduğu gibi bunun genel savaşlardan çok, bölgesel çatışmalarla yürütüldüğünü, ekonomide de teknoloji hamlesiyle pozisyon alındığını görüyoruz. Bugün yaşanan Tayvan – Çin krizinin, ABD tarafından körükleniyor olmasından, Çin’in Rusya’ya arka bahçe kapısını açmasına kadar tümünün bu kapsamda değerlendirilmesi gerekir. Fakat yüzyıllardır değişmeyen üst başlık nasıl paylaşım savaşıysa, temelinde ekonomi olduğu hakikati de tüm haşmetiyle ortada duruyor. Bugünün dünyasında yarının savaşı her ne kadar geliştirilen ürün ve teknolojilerde de olsa, yine de belli başlı başlıkların öne çıktığını görüyoruz. Bunun başında enerji, enerji depolama sistemleri geliyor. Enerji ile…

Teknolojinin gelişimiyle birlikte mesleklerde ortaya çıkan değişim, ilk izlerini yapay zeka uygulamalarıyla verirken, önümüzdeki süreçte daha büyük kırılmaların yaşanacağı, bazı mesleklerin kaybolacağı uzmanlar tarafından sürekli dile getiriliyor. Hatta teknolojinin içine doğan kuşakların ya da bilinen adıyla Z kuşağının hayatı boyunca 7 meslekte çalışacağı ve bunlardan 5’inin henüz var olmadığını da alenen ortaya konuluyor. Yani kimsenin işsiz kalmayacağı, ama doğru kurgulanması gereken bir insan kaynağı ihtiyacıyla karşı karşıyayız. Bunun yolunun da eğitimden geçtiğini biliyoruz. Bilhassa bizim gibi orta kademe iş yapan, başkasına üretim gerçekleştiren, emek yoğun ülkelerin en çok ders çalışması gereken alanların başında bu geliyor. Geçtiğimiz hafta İŞKUR da bu…

Teknoloji hayatımızın her alanına sirayet ederken, temelde verimlilik ve doğru kullanımının öne çıktığı, bunun için de verinin varlığından daha büyük anlamlara geldiğini bir süreç yaşıyoruz. Gözüken o ki, yakın gelecekte veriyi elinde bulunduranlar ve en önemlisi bunu bir bilgiye dönüştürerek çözümün parçası haline getirenler, ekonomik rekabette diğer ülkelerle aradaki farkı açacaklar. Bu açıdan baktığımızda kimi zaman tüketicinin bir ürün seçerken yaptığı araştırmayı, kimi zaman yalın üretim teknikleriyle bir fabrikanın doğru maliyetlendirmeye ulaştığı, bazen sağlıkta önleyici hekimliği destekleyen yapıyı, bazen de enerjiyi verimli kullanmanın kapıyı önümüze getirdiğini görüyoruz. Mesele o kadar uç noktalara kadar yansıyor ki, çöplerin bile atık yönetimiyle bağdaşan…

Son dönemde üretken yapay zekanın gündeme gelmesinin ardından ilk denemelerdeki fiyasko tartışmalara yol açtı. Bir tarafta intihal davaları, öte tarafta salt kural yaklaşımıyla gelen açmazlar, insanların bu konuda akıllarını da karıştırdı. Oysa yapay zekâ uygulamalarından elde edilen sonuçlar, tamamen insanın aynası niteliğinde. Kullandığı veri, insanlığın biriktirdiğinden ibaret. Henüz muhakeme yeteneği ve bilgi üretme seviyesi yeterli olmadığı için, ortaya çıkan sonuçların da yapay zekaya atfedilmesi anlamlı değil. Son örnek New York’tan geldi. Belediyenin küçük işletmelere yardımcı olması için geliştirdiği sistem, verdiği tavsiyelerde yasaları ihlal etmeyi, çevreyi de duyarsız davranma anlamına gelecek söylemlerle yok saydığını gösterdi. Mesela çöplerin poşete atılmasını salık verirken,…

Ekonomi, sektörler ve meslekler bir taraftan teknolojiyle değişime uğrarken, öte tarafta insan kaynağının da buna uyum sürecine ilişkin çalışmalar devam ediyor. Bunun nerede dengeleneceği, hangi yeni mesleklerin hayatımıza gireceği, mevcut iş gücünün ve gelecektekinin buna uygun hale nasıl getirileceği ise en çok tartışılan başlıkları oluşturuyor. Fakat bazı gündemler var ki, kendi içinde önemli kullanım avantajları getirirken, popüler tartışılma biçimleri onların yaratacağı sorunları da gölgeliyor. Bunun başında da üretken insanların hakkının nasıl korunacağı geliyor. Kişisel veriler elbette önemli ama, yapay zekâ konuşulurken mesela, asıl bu alanın üretimin içindeki insanların telif haklarını koruyup korumadığına yeterince bakılmıyor. Daha önce yazarların, müzisyenlerin ve birçok…

Kasım 2022… ChatGPT hayatımıza girip, popüler olduktan sonra bir tarafta bitmeyen tartışmalar, öte tarafta yeni şirketlerin çıkmasıyla başlayan mücadele üretken yapay zeka olgusunu hayatımızın tam ortasına koydu. Bu süreçten sonra gelişmeler o kadar hızlandı ki, bir tarafta yasal düzenlemeler, öte tarafta ekonomilerin bu teknolojiyle nasıl şekilleneceği gibi bir çok başlık eş zamanlı olarak konuşulmaya başlandı. Önce AB’de yapay zeka ile ilgili yasal düzenleme geldi. Belirli katmanlara ayırarak meseleyi yorumlasalar da 2 yıl sonra hayatımıza girecek olması, bu arada geçen zaman diliminde nasıl sürprizlerle revize edileceğini de tüm soru işaretleriyle önümüzde tutuyor. Ardından Birleşmiş Milletler bu konuya el attı. Küresel temel…

Dijital bir ekonomiye adım adım geçilirken, internet altyapısıyla Türkiye Araf’ta kaldı. Hiçbir altyapımız olmasaydı durum kolaydı. En azından baştan ne yapacağımızı bilirdik. Fakat var olan ama yetersizliği nedeniyle can sıkan yapı en büyük problemlerden birini oluşturuyor. Bu konuyla ilgili şikayetlerin üzerinde duran bir şikâyet portalının yaptığı araştırmaya göre, son bulgular iç açıcı değil. Şikayetlerin yüzde 615 oranında bir artıştan söz ediliyor. Hizmet sağlayıcıdan bir açıklama gelmediğine göre de doğru kabul etmek durumundayız. En çok yakınılan konulara baktığımızda internet hızı, bağlantı kopuşları ve sözleşmelerle ilgili problemler geliyor. Sözleşme meselesi halledilebilir. Ama hız ve kopuş önemli sıkıntı. Nitekim geçtiğimiz günlerde bir açıklama…

Geçtiğimiz hafta medyaya yansıyan, ama çok da ilgi çekmeyen bir haber vardı. İddiaya göre İstanbul’da özel bir üniversitede öğrencinin biri yapay zeka kullanarak kopya çekti. Bununla ilgili soruşturma başlatıldı. Aslında ülkelerin kaderini bu yaklaşım belirler biliyor musunuz? Elbette hiç bir teknolojinin kötüye kullanılmaması gerekir. Lakin birçok okulda defter kitap açık sınav yapılıp, analitik zekaya hitap eden sorular sorulurken, bir öğrencinin bununla suçlanması da garip. ABD’de iyi hacker’ların, suçlanmak yerine iyi tarafa çekilmek için strateji uygulandığı, Mobil Dünya Kongresi’nde avuç içine yansıtılan cihazların, yapay zeka ile birleştirildiği, hatta fotoğraf çekebildiği bu dönemde gerçekten derdimiz kopya çeken öğrenciyi yakalamak ve ardından soruşturma…