Yazar: Çetin ÜNSALAN

Teknolojinin gelişimiyle birlikte mesleklerde ortaya çıkan değişim, ilk izlerini yapay zeka uygulamalarıyla verirken, önümüzdeki süreçte daha büyük kırılmaların yaşanacağı, bazı mesleklerin kaybolacağı uzmanlar tarafından sürekli dile getiriliyor. Hatta teknolojinin içine doğan kuşakların ya da bilinen adıyla Z kuşağının hayatı boyunca 7 meslekte çalışacağı ve bunlardan 5’inin henüz var olmadığını da alenen ortaya konuluyor. Yani kimsenin işsiz kalmayacağı, ama doğru kurgulanması gereken bir insan kaynağı ihtiyacıyla karşı karşıyayız. Bunun yolunun da eğitimden geçtiğini biliyoruz. Bilhassa bizim gibi orta kademe iş yapan, başkasına üretim gerçekleştiren, emek yoğun ülkelerin en çok ders çalışması gereken alanların başında bu geliyor. Geçtiğimiz hafta İŞKUR da bu…

Teknoloji hayatımızın her alanına sirayet ederken, temelde verimlilik ve doğru kullanımının öne çıktığı, bunun için de verinin varlığından daha büyük anlamlara geldiğini bir süreç yaşıyoruz. Gözüken o ki, yakın gelecekte veriyi elinde bulunduranlar ve en önemlisi bunu bir bilgiye dönüştürerek çözümün parçası haline getirenler, ekonomik rekabette diğer ülkelerle aradaki farkı açacaklar. Bu açıdan baktığımızda kimi zaman tüketicinin bir ürün seçerken yaptığı araştırmayı, kimi zaman yalın üretim teknikleriyle bir fabrikanın doğru maliyetlendirmeye ulaştığı, bazen sağlıkta önleyici hekimliği destekleyen yapıyı, bazen de enerjiyi verimli kullanmanın kapıyı önümüze getirdiğini görüyoruz. Mesele o kadar uç noktalara kadar yansıyor ki, çöplerin bile atık yönetimiyle bağdaşan…

Son dönemde üretken yapay zekanın gündeme gelmesinin ardından ilk denemelerdeki fiyasko tartışmalara yol açtı. Bir tarafta intihal davaları, öte tarafta salt kural yaklaşımıyla gelen açmazlar, insanların bu konuda akıllarını da karıştırdı. Oysa yapay zekâ uygulamalarından elde edilen sonuçlar, tamamen insanın aynası niteliğinde. Kullandığı veri, insanlığın biriktirdiğinden ibaret. Henüz muhakeme yeteneği ve bilgi üretme seviyesi yeterli olmadığı için, ortaya çıkan sonuçların da yapay zekaya atfedilmesi anlamlı değil. Son örnek New York’tan geldi. Belediyenin küçük işletmelere yardımcı olması için geliştirdiği sistem, verdiği tavsiyelerde yasaları ihlal etmeyi, çevreyi de duyarsız davranma anlamına gelecek söylemlerle yok saydığını gösterdi. Mesela çöplerin poşete atılmasını salık verirken,…

Ekonomi, sektörler ve meslekler bir taraftan teknolojiyle değişime uğrarken, öte tarafta insan kaynağının da buna uyum sürecine ilişkin çalışmalar devam ediyor. Bunun nerede dengeleneceği, hangi yeni mesleklerin hayatımıza gireceği, mevcut iş gücünün ve gelecektekinin buna uygun hale nasıl getirileceği ise en çok tartışılan başlıkları oluşturuyor. Fakat bazı gündemler var ki, kendi içinde önemli kullanım avantajları getirirken, popüler tartışılma biçimleri onların yaratacağı sorunları da gölgeliyor. Bunun başında da üretken insanların hakkının nasıl korunacağı geliyor. Kişisel veriler elbette önemli ama, yapay zekâ konuşulurken mesela, asıl bu alanın üretimin içindeki insanların telif haklarını koruyup korumadığına yeterince bakılmıyor. Daha önce yazarların, müzisyenlerin ve birçok…

Kasım 2022… ChatGPT hayatımıza girip, popüler olduktan sonra bir tarafta bitmeyen tartışmalar, öte tarafta yeni şirketlerin çıkmasıyla başlayan mücadele üretken yapay zeka olgusunu hayatımızın tam ortasına koydu. Bu süreçten sonra gelişmeler o kadar hızlandı ki, bir tarafta yasal düzenlemeler, öte tarafta ekonomilerin bu teknolojiyle nasıl şekilleneceği gibi bir çok başlık eş zamanlı olarak konuşulmaya başlandı. Önce AB’de yapay zeka ile ilgili yasal düzenleme geldi. Belirli katmanlara ayırarak meseleyi yorumlasalar da 2 yıl sonra hayatımıza girecek olması, bu arada geçen zaman diliminde nasıl sürprizlerle revize edileceğini de tüm soru işaretleriyle önümüzde tutuyor. Ardından Birleşmiş Milletler bu konuya el attı. Küresel temel…

Dijital bir ekonomiye adım adım geçilirken, internet altyapısıyla Türkiye Araf’ta kaldı. Hiçbir altyapımız olmasaydı durum kolaydı. En azından baştan ne yapacağımızı bilirdik. Fakat var olan ama yetersizliği nedeniyle can sıkan yapı en büyük problemlerden birini oluşturuyor. Bu konuyla ilgili şikayetlerin üzerinde duran bir şikâyet portalının yaptığı araştırmaya göre, son bulgular iç açıcı değil. Şikayetlerin yüzde 615 oranında bir artıştan söz ediliyor. Hizmet sağlayıcıdan bir açıklama gelmediğine göre de doğru kabul etmek durumundayız. En çok yakınılan konulara baktığımızda internet hızı, bağlantı kopuşları ve sözleşmelerle ilgili problemler geliyor. Sözleşme meselesi halledilebilir. Ama hız ve kopuş önemli sıkıntı. Nitekim geçtiğimiz günlerde bir açıklama…

Geçtiğimiz hafta medyaya yansıyan, ama çok da ilgi çekmeyen bir haber vardı. İddiaya göre İstanbul’da özel bir üniversitede öğrencinin biri yapay zeka kullanarak kopya çekti. Bununla ilgili soruşturma başlatıldı. Aslında ülkelerin kaderini bu yaklaşım belirler biliyor musunuz? Elbette hiç bir teknolojinin kötüye kullanılmaması gerekir. Lakin birçok okulda defter kitap açık sınav yapılıp, analitik zekaya hitap eden sorular sorulurken, bir öğrencinin bununla suçlanması da garip. ABD’de iyi hacker’ların, suçlanmak yerine iyi tarafa çekilmek için strateji uygulandığı, Mobil Dünya Kongresi’nde avuç içine yansıtılan cihazların, yapay zeka ile birleştirildiği, hatta fotoğraf çekebildiği bu dönemde gerçekten derdimiz kopya çeken öğrenciyi yakalamak ve ardından soruşturma…

Türkiye’de ilk cep telefonu aramasının üzerinden tam 30 yıl geçti. 23 Şubat 1994 senesinde Başbakan ile Cumhurbaşkanı arasındaki ilk ‘alo’dan bugünlere geldik. Sonrasında Aselsan’da üretilen telefonları hatırlıyorum. Hatta sanıyorum dünyada ilk titreşim de o üründeydi. Akabinde üretimi de gerçekleştirilmiş olmasına rağmen yaşanmış süreç ise Türk reel sektörü ve ekonomisi adına hazin bir hikayedir. Bugün dünyayı gıpta ile takip ettiğimiz o alanın ilk oyuncularından biri olmuştuk oysa ki… Hatta bu tarihi vaka, beni daha eskilere de götürdü. Her mekanda telefon olmayan yıllardı. Telefon kulübelerinden yapılan jetonlu aramalar, yurtdışı jetonların nedense saygı uyandıran halleri derken bugün telefonun lense dönüşmesine kadar uzanacak bir…

Geçtiğimiz günlerde Barış Özcan’ın bir programını izledim. Orada özellikle video teknolojileri açısından yapay zeka ile nasıl yol alındığını anlatıyordu. Henüz teknik hatalar olmakla birlikte son derece başarılı bir noktaya ulaşıldığını söyleyebilirim. Henüz kısa süreli yapımlar olsa da, tekniğin kullanılma şekli, yakın zamanda uzun metraj filmlerde de mükemmel sonuçlar alınacağının en açık göstergesi niteliğindeydi. Şimdi buradan bakınca Kasım 2023’teki Hollywood’un grevi daha anlamlı hale geldi. Her ne kadar gerekçesi maaşlar olsa da, talepler arasında yapay zeka kullanımına yönelik taleplerin söz konusu olması, meselenin nereye gittiği çok iyi gördüklerini gösteriyor ve 60 yılın en uzun grevini daha anlamlı kılıyor. Teknolojinin karşısında durmak…

Yeni ekonominin bir sonucu olarak ve internetin tüm dünyayı ortak noktada buluşturması gerekçe gösterilerek sınırların olmadığı bir dünyadan söz ediliyor. Buradaki mecazı kaçırırsanız, ülkeler olmaksızın bir dünya kuran sapkınlığın hayallerine kapıldınız demektir. Hiç bir zaman gerçekleşmeyecek bu yapıyı, teknolojinin birlikte üretilmesi noktasında görür, hatta üretilenin sınır olmaksızın tüm pazarlara ulaştırma fırsatıyla birlikte okursanız anlamlı bir sonuç elde edersiniz. Yani ulus devletler de kalacak, devletlerin çıkar çatışmaları da olacak. Sadece yaşanan ticaret savaşları bile, gidişatın sınırsız bir dünya olmadığını bize net bir biçimde kanıtlıyor. Önemli olan burada işbirliği ya da pazar dengeleri açısından sınırsızlığı yakalamanız. Yoksa siz ütopya peşinde koşarken, ülkeniz…