Yazar: Fikri TÜRKEL

Seçim yılları hep sorunlu olmuştur. Bu genel bir kuraldır ve sadece bir ülke ile ilgili değildir. Ve 2024 yılında 100’den fazla ülkede seçim yapılacak. Ülkelerin iç dengeleriyle birlikte, küresel dengelerde de kaymalara ve sarsıntılar oluşturacak nitelikte bir politik depremlere sebep olacaktır. Bu ülkelerle, bölgelerle ve bireysel nitelikte etkilere küresel olarak baktığımızda başlıca beş ana risk oluştuğunu görüyoruz. 2024 yılı, küresel jeopolitik ve ekonomik manzarada önemli değişimlerin ve belirsizliklerin gölgesinde yükseliyor. ABD-Çin gerilimleri, artan demokratik gerileme, Orta Doğu’daki çatışmalar, Çin’in ekonomik baskıları ve yaşlanan nüfuslar, 2024’te öne çıkan beş büyük risk olarak karşımıza çıkıyor. Yaşlanan nüfus tarımdan sanayiye, toplumsal değerlerden küresel…

Bizde derbi çılgınlığı yaşanır. Derbi maçında biletler karaborsaya düşer, günlerce spor manşetlerini meşgul eder, maç yayını yapan cafeler dolar, İstanbul trafiği bile rahatlar. Ancak Amerika’daki Super Bowl finalinin yerini dünyada hiç bir etkinlik dolduramaz. Super Bowl bir sportif fenomendir… 15 yıldır Super Bowl’ü takip ederim. İletişimci olarak öncelikle reklamlarını, devre arasındaki sanatçıları, müdavi olan ünlüleri, oluşan eko sistemi… Evet, Super Bowy sadece bir spor karşılaşması değil, aynı zamanda sosyolojik, ekonomik, iletişim ve sportif açıdan da önemli bir fenomendir. Her yıl milyonlarca insanı bir araya getiren Super Bowl, Amerikan kültürünün ve kapitalizmin simgesidir. Super Bowl 58.’si bu yıl 11 Şubat günü…

Özbekistan’dan döndüm ve ayağımın tozuyla Antalya’da her yıl yapılan Anfaş FoodProduct fuarına katıldım. Bu fuara pek çok sefer ziyaret etmişliğim oldu ama pandemiden bu yana ilk defa katılıyorum. Gıda fuarları, dünyadaki en dinamik pazar yerleridir. Fuar deyince, eskiden Almanya akla gelirdi. Şimdi fuarcılık ekseni Ortadoğu ve Pasifik’e doğru kayıyor. Ve bu eksen kaymasında, Türkiye kendine yeni bir rol biçmelidir. Gıda alanında, Almanya’nın Köln şehrinde yapılan Anuga, hala dünyanın en etkin gıda fuarı olarak kabul ediliyor. Ancak ileride bu durum değişebilir. Mesela, Almanya’daki HeimTextil Fuarı, dünyanın en büyük ev tekstil fuarıydı; HeimTextil, Türkiye’deki HomeTex fuarı ile işbirliği yapınca, dünyanın en geniş…

Sahtecilik küresel bir olgu. En dürüst ülke, en ahlaklı millet, en doğrucu devlet diye bir şey yok. Rekabet, piyasayı düzenleyen bir iktisadi kavramdır derler ama kapitalist menfaat ve rekabet her düzeni bozuyor. Bunun çaresi eğitim ve hukuktur. Diğer çözümler ikincil bir önem taşır. “Dünyanın en sahte 11 gıdası” listesini Business Insider bir haber olarak hazırlamış. Her ülkenin sahte ve tağşiş edilmiş gıda listesi ayrıdır. Mesela, Türkiye için sahte gıdalar konusunda listenin başında zeytinyağ ve bal gelmektedir. Veya çipura ve levrek balıklarının yüzde 99’u çiftlikte yetiştirilmektedir ama hiç bir restoran onları çiftlik balığı diye menüsünde göstermez. Bu da sahteciliktir. Kanada’ya giderseniz,…

Bugünlerde Kızıldeniz’de Yemenli Husilerin bazı gemileri engellemesi, dünya ticaretinin gündemine oturdu. Çünkü dünya deniz ticaretinin en önemli geçiş noktası olan Süveyş Kanalı’ndan başta İsrail bandıralı gemiler olmak üzere pek çok ülkenin gemisine roket saldırıları gerçekleştiriliyor. Sadece Süveyş değil, Panama Kanalı ve Malakka Boğazı da sorunlu durumda. Aslında, Kanallar dünyayı değiştirdi. Ve şimdi dünyanın yeniden değişim noktasında yine kanallar dünya gündemine oturdu. Yemenli Husilerin İsrail’in Gazze’ye düzenlediği bombardımana karşı Kızıldeniz’de düzenlediği saldırılar, dünyanın en büyük nakliye şirketlerini gemilerinin rotalarını değiştirmeye zorlayarak küresel ticarete ciddi bir darbe vuruyor görünse de; Husiler, Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyona karşı savaşıyorlar. Petrol fiyatlarındaki son artışlar bu…

Develer sadece Ortadoğu’da değil bütün dünyada, sadece çölde değil, yaylalarda ve steplerde en önemli yardımcılardır. Karakalpakistan’da bir yaylada yurt denilen çadıra misafir oldum. Bir kaç tane çadır vardı. Turistik hale getirmişler. Yakınındaki Ayaz Kala adıyla bilinen kaleyi ziyaret etmeye gelen turistler burada konaklama ve yerel yiyecek – içeceklerle soluklanma imkanı buluyorlar. Bizim niyetimiz de kaleyi ziyaret etmekti. Kök çay içip kalkacaktık. Ancak yurtların sahibi kadın, bize bir de tandırdan yeni çıkmış sıcak bir ekmek getirdi. Ben de bunun yanında tereyağ iyi gider, var mı, dedim. Evet varmış. Hem kendi hazırladığı tereyağı getirdi. Çadırların arkasında bir kaç deve vardı. Deve sütü…

Geçen gün, Türk Hava Yolları (THY), filosundaki 5 “Boeing 737 MAX 9” tipi uçağını seferden çektiğini duyurdu. Seferden geri çekme sadece THY’nin aldığı bir karar değil. EASA’nın (Avrupa Havacılık Emniyet Ajansı) uçakları yere indirme kararı sonrası bu gelişme yaşandı. Ayrıca dünyanın pek çok havayolu şirketi de bu seri uçakları seferden çekti. Türkiye’de fazla ses getirmeyen Boeing 737 MAX9 kararı, havacılık sektörünü sarsan bir dizi kararın alınmasına sebep olması bekleniyor. Kararın alınmasında bir yakın bir de geçmişe yönelik olaylar sebep oldu. Alaska Havayolları, cuma günü geç saatlerde Kaliforniya’ya gitmek üzere havalanan Boeing 737 MAX 9 tipi uçağının bir penceresinin ve gövde…

Yeni bir yıla hayatımızın tadı tuzu olabilecek bir yazı ile başlamak istiyorum. Tuz deyince, Aral Gölü hakkında bir bilgi vereyim… Aral Gölü, tuzlu bir göldür. Malum yüzde 95 kuruduğu için suyu gitmiş ve geriye tuzu kalmış. İşte bu sebeple, tuz ile ilgili biraz araştırma yapmak istedim. Her ne şu an bulunduğum yer, göle 300 km mesafede olsa da, tarlalarda ve bahçelerde tuzun toprak yüzeyinde beyazlığı hemen fark ediliyor. Ve rüzgarlar, gölün tuzunu binlerce km uzaklara ulaştırabiliyor. Yani rüzgarlı havalarda, tuz soluduğumu bile düşündüm. Ne ilginçtir ki Özbekler, yiyeceklerini aşırı tuzlu (bana göre) tercih ediyorlar. 8 yıl önce, “Tuzu nasıl azaltmalıyız?”…

Size bir “Batı Sahili Filozofu”ndan bahsedeceğim ama önce onun kadar ilginç ortağından söz etmek istiyorum. “Sokaklarında kan kokusu aldığınız bir yerde para kazanma şansınız vardır”. Tam kapitalistçe bir söz değil mi? Üniversite yıllarında ilk okuduğumda irkilmiştim. Hemen imzaya baktım: Warren Buffett… O günden beri onunla ilgili gördüğüm yazıları okumaya gayret ediyorum. Sonraki araştırmalarımda bu veya buna benzer bir sözün Buffett’e ait olduğuna dair bir kayıt bulamadım. Buna rağmen, kendisine dikkat çekecek bir anı olarak kaldı bu söz. Peki, dünyanın dördüncü en zengin adamı Warren Buffett kimdir? Yıllarca dünyanın en zengin ikinci kişisiydi. Ortada onun kurduğu bir şirket ve marka olmamasına…

Yılın son haftasına girerken, 2023 yılının en önemli üç şirketini ve bunların faaliyet alanı olarak geleceği etkileyecek üç gerçeğini söylemek istiyorum. Bu üç şirket: Open AI, Novo Nordisk ve Nvidia… Buna bağlı geleceğimizi etkileyecek gerçekler de yapay zeka, yeni ilaçların dönüştürdüğü sağlık sektörü ve yarı iletken işlemcilerin başını çektiği yüksek teknoloji… En çok konuşulan şirket, ChatGPT uygulamasıyla OpenAI, en fazla değer artışı sağlayan şirket Nvidia ve çığır açan şirket de Novo Nordisk oldu. Open AI: Yapay zekanın geleceği Geçen ay, Open AI CEO’su Sam Altman’ı kovan dört gün sonra da geri çağırmak zorunda olan yönetim kurulu üyelerinin çoğu ayrılmak zorunda…