Yazar: Fikri TÜRKEL

Dubai’de devam eden Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 28’inci Taraflar Konferansı’nı (COP28) takip eden var mı? Pek çok ülke liderinin söylemleri ile eylemleri birbirini tutmuyor. Korkarım, bu ikilemin olumsuz sonuçlarını çocuklarımız ve torunlarımız yaşamak zorunda kalacak. İklim değişikliği ile mücadele konusunda 200 milyar dolar civarında bir fon oluşturulduğu konuşulsa da halen, her yıl 7 trilyon dolarlık bir finans akışının iklim krizini derinleştiren, biyolojik çeşitliliğini bozan yatırımlara aktığı da biliniyor. Her ne kadar COP28’de 118 ülke küresel yenilenebilir enerji kapasitesini üç katına çıkarma taahhüdünde bulunmuş olsa da, iki cephenin oluştuğu da netleşti. Gönüllülük esasına dayanan ve herhangi bir bağlayıcılığı…

Yakın bir zamana kadar yapay uydu konusu bir devlet meselesi olarak bakılıyordu. Şimdi şirketlerin rekabet alanı haline geldi. Bu konuyu yazmamı son iki olay teşvik etti. Birincisi, NASA, Japonya ile birlikte tahta yani ağaç bir malzemeden bir uyduyu uzaya göndermeyi planlıyor. Diğeri de, Elon Musk’un Starlink uydularının sayısının, dünya devletlerinin ve şirketlerin bütün uydularından daha fazla sayıya ulaşmasıydı. Ticari uydu rekabetini yazmadan önce, dünyanın atmosferinin hemen üzerinde konumlanan uyduların tarihine bir bakalım. Uydulara soğuk savaşın bir sonucu olarak bakabiliriz. Elbette önde iki güç vardı: ABD ve SSCB. Uydu rekabeti nasıl başladı? 4 Ekim 1957 günü dünyanın ilk yapay uydusu Sputnik…

Elektrikli araç (EV) pazarı, dünya çapında hızlı bir büyüme trendinde. Neredeyse her hafta yeni bir elektrikli aracın tanıtımı yapılıyor. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), 2022’de 6,6 milyon olan küresel EV satışlarının 2030’da 28 milyona ulaşacağını tahmin ediyor. Bu büyüme, hükümet politikaları, tüketici talebi ve pil teknolojisindeki gelişmelerin bir kombinasyonundan kaynaklanıyor. Elektrikli araç pazarını doğrudan etkileyen bir kaç alan var: Yeni şehirleşme anlayışı, iklim politikaları ve emisyon sorunu ve elektrikli araçların maliyetinin yüzde 40’ını oluşturan araç pilleri… En son, Koç Grubu’nun, Ford ile birlikte Türkiye’de elekuracağı pil projesinden vazgeçmesi üzerine, pil sektöründe neler olduğuna dikkat çekmek istedim. Öyle ya, otomotiv sektörünün deneyimli…

“Yapay zeka, insanlığın sonunu getirebilir.” Bu sözü bir kenara yazın. Üç gündür bütün dünyanın merak ettiği sorular şunlar: Cuma günü Open AI şirketinden kovulan Sam Altman, geri dönecek mi yoksa Microsoft’a mı gidecek? Hiç beklenmeyen bir sürpriz olabilir mi? Yapay zeka sektörü ve ChatGPT’nin üreticisi Open AI bundan böyle nereye doğru evrilecek? Bir de benim sorularım var: Her şey burnunu sokan Elon Musk niye sessiz ve Google, Apple, Meta, Samsung bu gelişmelere nasıl tepki verecek? Şimdiye kadar olanların kısa bir özeti şu: Perşembe akşamı Open AI 6 kişilik yönetim kuruluna Cuma günü için toplantı daveti geçiliyor. Toplantıda neler konuşuldu bilinmiyor…

Amerika’da devlete rağmen kurulan iki yapı var: Las Vegas ve Hollywood… Ancak her ikisi de çok kısa sürede, devletin en çok işine yarayan yapılar haline geldi. Las Vegas, kayıtdışı parayı çeken bir mekanizma oldu. Hollywood ise devletin politikalarını yönetmede bir algı operatörü olarak önemli işlevler yüklendi. Gelinen noktada Las Vegas’ın sonunu dijital oyunlar getireceği gibi, Hollywood’u da dijital streaming dediğimiz yayın platformları bitirecek gibi görünüyor. Bu benim kişisel kanaatimin yanı sıra somut veriler de onu gösteriyor. En son senaryo yazarlarının grevi, en çok Hollywood’u etkiledi. Asıl rekabet platformlar arasında İyi bir Netflix izleyicisi değilim ama bu yazıyı yazmak, dünyada olup…

Kelimelerin coğrafya, kültür ve iletişim ile ilgisi üzerine bir anımı paylaşmak istiyorum. Özbekistan’da bir taksiye bindim. Hemen az başını çevirip sordu: İstanbullu musun? Konuşurken bir kelimenin tahlilini yaptı. Kökenini, bölgesel ve lehçe farklarını vs. Ve konuştukça açıldı. Kıpçakça şöyledir, Özbekçe böyledir, Tatarcası budur, Azeriler şöyle söyler… Kelimeden coğrafyaya, coğrafyadan tarihe, tarihten kişilere akıl almaz bir hafıza gösterisi ile bir dünya turu attırdı. Bu bilgiyi şu kütüphanede bulacağımı, şu detayı falanca kitaptan okuyabileceğimi, başka bir detayı ise internetten görebileceğimi ekledi. Onlarca örnek sundu ardı sıra… Rusça’da, Fince’de, Baltık ülkelerindeki Türk kökenli kelimelere kadar gitti. Bu bir Türkolog olmalı, diye düşündüm. Meğerse…

Dünyada tuhaf gelişmeler oluyor? Biz genelde Gazze’deki insanlık katliamına odaklandık haklı olarak. Benim dikkatimi çeken farklı gelişmeler, 2024 yılının 2023 yılını aratacak nitelikte gelişmeler olabileceği yönünde… Amerika’daki otomotiv grevi bunun başında geliyor. Genel bir grev değil, sadece üç otomotiv grubunu etkileyen kısmi bir grev niteliğinde idi. Genel greve dönüşmeden “geçici bir anlaşma” ile çözüme kavuştu. Anlaşmadan edindiğimiz özet bilgileri aşağıda paylaşıyorum; bu gelişmelerin dünyaya nasıl yansıyacağını hep beraber göreceğiz. ●General Motors, altı haftadan uzun süren grevlerin ardından Birleşik Otomotiv İşçileri sendikasıyla (UAW) “geçici bir anlaşmaya” vardı. Anlaşma, azami ücretin saat başına 40 dolara, başlangıç ücretinin ise saat başına 28 dolara…

Madem yapay zeka çepeçevre etrafımızı kuşatıyor, bu ekosistemin oluşturacağı önemli fırsatları da konuşmamız gerekiyor. En kolay para kazanma, gelir elde etme yollarından biri haline gelen “prompt mühendisliği” denilen alanda herkes hala büyük fırsatlar var. Tanıma girmeden önce fırsatlara bir bakalım. ●2023 yılında, Google, prompt mühendisleri için yıllık 120.000 USD’ye kadar maaş teklif etti.●2022 yılında, ChatGPT kurucusu OpenAI, prompt mühendisleri için yıllık 150.000 USD’ye kadar maaşı duyurmuştu.●Bu alandaki teklif yapanların ilklerinden olan Facebook, 2021 yılında prompt mühendisleri için yıllık maaş teklifi 200.000 USD’ye kadar çıkarmıştı. Prompt mühendisliği için bir ücretlendirme teklifi alırken, bu faktörleri göz önünde bulundurmak önemlidir. İşte prompt mühendisliği…

Bir müddet Özbekistan’da olacağım ve önemli bulduğum bilgi ve anılarımı paylaşacağım. Nil Mısır için neyse, Amuderya da Orta Asya için öyle değerdedir. Benim vaktimin çoğu Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti’nde geçecek olsa da daha önce gitmeme rağmen Buhara ve Semerkant başta olmak üzere tarihi ve turistik yerlere tekrar gitmeyi düşünüyorum. Tabii ki illa Aral Gölü ve Hiva… Seyahat konusunda çocuklarıma söylediğimi burada da paylaşayım: Anadolu’yu gezmeden dünyayı gezmeyin, dünya medeniyetini anlamak için mutlaka Nil boyunca Mısır’daki tarihi mekanları görün, kültür kavramını idrak için Hindistan’a gidin ve illa Türklüğü anlamak için Orta Asya’ya seyahat edin, özellikle de Buhara ve Semerkant’ı görüp ufkunuzu açın……

İnsanlığın en önemli melekelerinden biri olan öğrenme ve matematik kolay bir şey değildir. Daktilo (50 tuşlu) başına oturtulmuş, saniyede rastgele 10 karakter basabilen milyar kere milyar maymundan birinin “Pi” sayısının ilk 23 rakamını doğru yazması kainatın yaşı kadar yani 13,7 milyar yıl sürer. Bu örneği unutmayın! Yaşadığımız çağ, tarihin hızla ve öfkeyle yazıldığı, dünyanın büyük değişimlere tanık olduğu bir çağ. Bu değişimlerin nedeni nedir? Çünkü insanlık, aynı anda üç büyük dönüşümle karşı karşıya kalmıştır. Jeopolitik, iklim ve dijital dönüşümler, her biri kendi başına yeterince zorlayıcı olabilecekken, biz bunları bir arada yaşamak zorundayız. Bu da küresel bir mega kriz yaratmıştır ve…