Haberler kötü! Akdeniz Havzası’ndaki en önemli yuvalama alanlarından biri olan Türkiye, son günlerde yine deniz kaplumbağalarını konuşuyor…
- 62 yavru deniz kaplumbağası, bir otelin kumsala koyduğu yürüme bandının altında sıkışarak öldü.
- Başka bir otelin yürüme bandının altında kalan 71 yavru caretta caretta ise son anda kurtarıldı.
- Manavgat’ta ATV araçlarla gece sahile gire iki kişi, 16 caretta caretta yavrusunu ezerek öldürdü. Yavruların korunması için nöbet tutan Avusturyalı gönüllü Stefan Feuchtinger’i de üzerine araç sürerek yaraladı.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Antalya sınırlarındaki Port Nature Luxury Resort ve Orange County Resort adlı otellere toplamda 482 bin 790 lira ceza uyguladı.
Endorfin bu hafta, deniz kaplumbağalarına ve onların Türkiye’deki yaşam alanlarına doğru bir yolculuk yapıyor…
Tanışma
Yumurtlama haricinde karaya ayak basmayan caretta carettaların boyları 115-150 santim arasında değişiyor. Ağırlıkları ise 70 ila 90 kg arasında.
Etobur olan deniz kaplumbağaları; balık, kabuklular, deniz anaları, süngerler, yumuşakçalar ve istiridye gibi deniz canlıları ile besleniyor.
Yumurtlama dönemi dışında, bir yılda 15 bin kilometreden fazla yol kat edebiliyorlar.
25-30 yıl içinde erginleşen dişiler, yumurtadan çıktıkları kumsaldan başka yere yumurta bırakmıyor.
Yumurtlama süresi saatlerce sürüyor ve anne kaplumbağa çok zorlandığı için sürekli gözyaşı döküyor. Ancak kendisini rahatsız eden bir şeyle karşılaşırsa yumurtasını bırakmadan suya geri dönüyor.
Yumurtadan çıktıktan sonra erginliğe ulaşmaları ortalama 15-20 yıl sürüyor. Her bin yavrudan yalnızca biri erginliğe erişebiliyor.
Yavrular çoğunlukla kum yüzey sıcaklığının düştüğü gece saatlerinde ya da gün doğumunda yuvadan çıkıyor ve ufuk aydınlığını kullanarak denize doğru yöneliyor. Kumsalın gerisinde olan herhangi bir ışık, yavruların yönlerini şaşırmasına ve ölümüne neden olabiliyor.
Deniz kaplumbağaları yumurtadan çıktıkları kumsalları 20 yıl sonra bile bulabiliyor.
Uzun ve karmaşık hayat serüveni, yaşam döngüleri boyunca deniz kaplumbağalarının birçok tehditle karşı karşıya kalmasına neden olmakta.
Akdeniz Havzası’nda deniz kaplumbağalarına yönelik tehditler başlıca ‘plansız yapılaşma, sanayileşme ve kum çıkarımı’ olarak sıralanıyor.
Deniz kaplumbağaları düzenli aralıklarla deniz yüzeyine çıkıp, hava soluyarak yaşamlarını devam ettiriyor. Balıkçı ağına takılanlar ise nefes almak için su yüzeyine çıkamayıp boğuluyor.
Deniz kaplumbağası türlerinin avlanması ve ticareti dünyanın birçok ülkesinde yasak. Türkiye’de de koruma altına alınmış türler arasında yer alıyorlar.
Akdeniz ülkelerinde yapılan bir araştırmaya göre, deniz kirliliği nedeniyle caretta caretta kaplumbağalarının yarısından çoğunun sindirim sisteminde plastik bulunuyor.
Deniz kaplumbağalarının binlerce kilometre süren deniz yolculukları sırasında yollarını nasıl buldukları çokça merak ediliyor.
Current Biology dergisinde yayınlanan araştırmaya göre deniz kaplumbağaları, yönlerini dünyanın manyetik alanından faydalanarak buluyor.
Türkiye’de neler oluyor?
Akdeniz’de bugüne kadar yapılan araştırmalar iribaş deniz kaplumbağası (caretta caretta) ve yeşil deniz kaplumbağasının (chelonia mydas) türünün en önemli yuvalama alanlarının Yunanistan ve Türkiye’de olduğunu gösteriyor.
Kaplumbağalar, nisan-mayıs aylarında Türkiye sahillerine ulaşıyor.
1986 yılında İztuzu kumsalında yapılması planlanan büyük bir turizm yatırımının iptal edilmesi, deniz kaplumbağalarının çevre koruma çalışmalarının sembolü haline gelmesine neden oldu. Bu çabalar sonucunda Dalyan bölgesi, ‘özel çevre koruma alanı’ ilan edilerek koruma altına alındı.
Kaplumbağaların en önemli yumurtlama bölgesi Belek, Anamur, Köyceğiz, Adana Yumurtalık ve Dalyan sahili.
Belek kıyıları, Yunanistan’ın Zakynthos Adası’nın ardından kaplumbağaların Akdeniz’deki en büyük yumurtlama alanı.
Doğa dernekleri ve sivil inisiyatifler, deniz kaplumbağalarının korunması konusunda birçok yerde örgütlenmiş halde. Gönüllüler ve profesyoneller, kaplumbağaların yumurtlama döneminde Akdeniz kıyılarında görev yapıyor.
Sahilde yumurta bırakılan yeri korumak için tel kafes kullanılıyor. Bu türden bir koruma sağlanmazsa, plajı kullananlar yumurtaların üzerine basıp geçebiliyor ve yumurtalar eziliyor.
Kaplumbağaların yumurtlamak için karanlık saatleri tercih etmesi nedeniyle, plajlar yumurtlama döneminde geceleri kullanıma kapanıyor. Gönüllüler ve bölgedeki kolluk kuvveti sahillerin güvenliğini sağlıyor.
Dahası
Çıralı sahilinde yuvadan çıkan caretta caretta yavruları…
Uydudan takip edilen caretta caretta ‘Tuba’nın altı bin kilometreyi aşan yolculuğu…
Kelebekler Vadisi’nde görüntülenen caretta caretta…
National Geographic belgeseli: ‘Hayvanlar 101 | Deniz Kaplumbağaları’
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı görüntüleri: ‘Deniz Kaplumbağaları’
Podcast: Deniz Kaplumbağaları masalı…
Kaynak: kapsul.com.tr (Emrah Temizkan imzasıyla)
