Jeff Bezos’un “süper yat” satın aldığı haberleri, ultra zengin gezginlerin gizli dünyasına ilgiyi yeniden canlandırdı. Uzmanlar, süper yat endüstrisinde yıllardır, pandemi kaynaklı küresel ekonomik durgunluk döneminde bile patlama yaşandığını söylüyor.
Amazon’un kurucusu ve dünyanın en zengin insanı Jeff Bezos’un kişisel serveti, pandemi döneminde her zamankinden daha fazla kişinin internet üzerinden alışveriş yapmasıyla 2017’den bu yana kabaca ikiye katlandı.
Sadece Bezos da değil. Dünyanın en zenginlerinin serveti son yıllarda daha da büyüdü.
Bu arada tersaneler de süper yatlar üretmeye devam etti. Uzmanlar popülerlikleri arttıkça, yatların daha da büyüdüğünü söylüyor. Uzmanlara göre 2020’de tüm zamanlardan daha çok yat satıldı ve 2021’de satışlarda yine rekor kırılması bekleniyor.
Bezos’un yatı hakkında neler biliyoruz?
Bloomberg News’un yayımladığı yeni Bezos biyografisine göre 127 metre uzunluğundaki yat Hollanda’da Oceanco tarafından inşa edildi.
Maliyeti 500 milyon dolar dolayında. 2020’de serveti bir günde 13 milyar dolar artan bir adam için okyanusta bir damla. Bezos’un tahmini serveti şu anda yaklaşık 200 milyar dolar.
Fiyata, Bezos’un almayı planladığı daha küçük “destek yatı” dahil değil. Daha küçük yatta bir helikopter pisti de var. Bezos’un sevgilisi televizyon sunucusu Lauren Sanchez’in helikopter pilotu ehliyeti var.
Ana yatın güvertesinde üç yelken direği olduğundan kendi helikopter pisti yok.
Uzmanlar daha küçük yata ayrıca, arabalar, lüks sürat tekneleri ve hatta muhtemelen bir denizaltının da konulabileceğini söylüyor. Bu tür sipariş yatların yapımı beş yıl sürebildiğinden, Bezos’un siparişinin yıllar önce vermiş olması büyük ihtimal.
Hollandalı yat imalatçısı Oceanco, proje konusunda herhangi bir yorum yapmadı. Daha önce yaklaşık 107 metrelik dünyanın en büyük ikinci yatı Black Pearl’ü yapmıştı.
Süper yat nedir?
Süper yatın resmi bir tanımı yok, ancak sektörde genel olarak 22 metreden daha uzun yatlar kastediliyor. Bazıları ise bu tanıma karşı çıkıyor ve “süper yat” teriminin 60 metreden daha uzun yatlar için kullanılması gerektiğini söylüyor.
Hatta bazı yat simsarları 90 metreden uzun yatları “giga yat” diye tanımlıyor.
Bezos’un 120 metreden uzun yatı, dikine konmuş olsa Giza Piramidi’nden daha uzun oluyor. Eyfel Kulesi’nin ise neredeyse yarısı.
Forbes dergisi için yat endüstrisi konusunda yazılar kalem alan Bill Springer, “Bütün bunlar biraz pazarlama taktiği” diyor.
Her yıl, Bezos’un yatı boyutlarında birkaç yat yapılıyor. Ancak böyle yüksek profilli projeler o kadar büyük bir gizlilik içinde yapılıyor ki, üreticiler gizlilik anlaşmaları imzalıyor.
Bu yüzden Bezos’un da Rus oligark Andrey Melçinenko gibi yatın bir odasının duvarlarını tabaklanmış vatoz derisiyle kaplayıp kaplamayacağını bilmiyoruz.
Yat endüstrisinde durum ne?
Sektör son 20 yıldır hızla büyüyor.
ABD Ulusal Deniz İmalatçıları Birliği’ne göre, yat satışları 2020’de son 13 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Bunun insanların kısıtlama döneminde güvenli, sosyal mesafeli aktivite arayışından kaynaklandığı belirtiliyor.
Süper yat pazar istihbarat şirketi VesselsValue’dan Sam Tucker, “Pazarda tam anlamıyla bir patlama yaşanıyor. Rekor sayıda satış yapıldı ve şimdi bile eğilim devam ediyor” diyor.
Tucker’a göre şu anda denizlerde 20 metreden uzun 9 bin 357 yat bulunuyor.
Yüzde 85 kadarı motorlu ve yüzde 15’i Bezos’un siparişi gibi yelkenli.
Tucker 2020’de pandeminin normal turizm faaliyetlerini kısıtlaması yüzünden daha az sayıda yatın suya açıldığını belirtiyor.
Geçen yıl kısıtlama önlemleri ilk açıklandığında ABD’deki satışlar birkaç hafta düştü ve sonra hemen zirve yaptı.
2001’den bu yana Florida’da yat simsarlığı yapan Bob Denison geçen yılın Haziran ayı için “Sanki birileri düğmeye basmış gibiydi. Daha önce böyle bir şey görmedim. Talep şimdiye dek tanık olduklarımın 2-3 katıydı” diyor.
Denison’ın şirketi 2020’de 1008 yat sattı. Bir önceki yıla göre yüzde 35 artış oldu. 2021’de de yüzde 30’luk bir artış bekleniyor.
2020’de sattıklarının 65 kadarı süper yattı. Bu yıl da şu ana dek 40 süper yat satıldı. Yani şirketi Ocak ayından bu yana haftada ikiden fazla süper yat sattı.
Talep arzı geçti ve bir başka yat simsarı Ben Farnborough satacak ikinci el yat bulmanın daha da zorlaştığını belirtiyor.
Farnborough, seyahat kısıtlamalarının kalkmasıyla ABD’de satmak için Avrupa’da tekne bulmanın kolaylaşmasını umuyor.
Kimler süper yat alıyor?
Yatlar genelde şirketler tarafından satın alınıyor ve şirketin sahibi tarafından kiralanıyor. Bu nedenle hangi yatın kimin olduğunu net bir şekilde bilmek zor. Oceanco’nun bulunduğu Hollanda’da yatseverler, özel uçakların kuyruk numaralarıyla hangi milyarderin gelecekteki yatını ziyaret ettiğini bulmaya çalışıyor.
Tucker, bir yat sahibi olmanın başlıca nedeninin mahremiyet olduğunu söylüyor. Teknoloji milyarderleri Mark Zuckerberg ve Bill Gates’in de yatları olduğu söyleniyor.
Tucker “Bunlar çok özel varlıklar ve bunların satın alınma nedenlerinden biri mahremiyet. Mahremiyet aynı zamanda güvenlik sağlıyor ve bu dünyanın en zengin insanları için yabana atılır bir kaygı değil” diyor.
Neden bu kadar pahalılar?
Forbes yazarı Springer, yat sahibi olmayı özel bir ada ya da kendisine özel bir şehre sahip olmaya benzetiyor.
“Rönesans döneminde, zenginler katedraller inşa ettirmek izin bugünün parasıyla milyonlarca dolar harcardı. O günün en müthiş projeleriydi. Ve ‘Hey, bakın gerçekten çok zenginim ve paramla bu harika şeyleri yapıyorum’ demek gibiydi. Süper yatlar da buna benziyor”
Springer ayrıca teknelerin Monaco gibi klasik limanların ötesine gitmeye başladıklarını. Antarktika ve Papua Yeni Gine gibi yerlere gidildiğini aktarıyor.
En iyi süper yatlar kişiye özel yapılıyor ve işlerinin ustaları dünyanın en zenginlerinin zevklerini gerçeğe dönüştürmek için en ince ayrıntıya kadar çalışıyor.
Süper yatların inşası yıllar sürebiliyor. Farnborough Bezos’unki gibi büyük bir yatta 400 kadar işçi ve tasarımcının çalıştığını söylüyor. Tamamlandığında da 60 kişi dolayında mürettebat gerekecek.
VesselsValue’dan Tucker, yıllık işletme maliyetinin de satış fiyatının yüzde 10’u dolayında olacağını söylüyor.
Başka neler süper yatlar kadar pahalı?
Bezos, Amerikan Washington Post gazetesini 2013’te sadece 250 milyon dolara, yani yeni süper yatının yarı parasına satın almıştı.
New York’ta açık artırmada olan ressam Michel Basquiat’ın bir eserinin 145 milyon dolara satılacağı tahmin ediliyor. Claude Monet’nin de 350 milyon dolara satılması öngörülen bir eseri var.
Virgin Galactic uzay seyahati biletlerini 200 ila 250 bin dolardan satıyor.
Ancak Jeff Bezos iseniz, bilet almanıza gerek yok. Uzay yatırımı Blue Origin’in arkasındaki isim olan Bezos kendi uzay mekiğinde uçabilir.
